Wat is het fenomeen van Raynaud?
Door het fenomeen van Raynaud verkrampen tijdelijk je bloedvaten en daardoor stroomt er minder bloed door. Je vingers en tenen verkleuren dan en gaan pijn doen of gaan tintelen. Je krijgt vooral klachten door kou of als een reactie op spanning. Door een slechte doorbloeding ontstaan er soms spontaan zweertjes op je vingers die moeilijk genezen.
Het fenomeen van Raynaud is genoemd naar dr. Gabriel Maurice Raynaud, een Franse arts die het verschijnsel voor het eerst beschreef in 1862.
Hoe ontstaat het fenomeen van Raynaud?
Als je last hebt van het fenomeen van Raynaud terwijl je verder gezond bent, heb je het primaire fenomeen van Raynaud.
Dit komt vaak voor. Men noemt het dan de ´ziekte van Raynaud´.
Je kunt ook secundair het fenomeen van Raynaud hebben. Dan heb je deze klachten als symptoom van een andere vaat- of reumatische aandoening. Voorbeelden van reumatische aandoeningen waarbij het fenomeen van Raynaud voorkomt, zijn:
- systemische lupus erythematodes (SLE)
- MCTD
- Sclerodermie
- syndroom van Sjögren
- polymyositis
- reumatoïde artritis
- vasculitis, zoals arteriitis temporalis
Als je rookt heb je meer kans op het uitlokken of verergeren van je klachten. Dit geldt ook voor het gebruik van zwaar gereedschap, zoals een kettingzaag of boormachine. Soms verergeren medicijnen de klachten, zoals bètablokkers.
Welke klachten heb je bij het fenomeen van Raynaud?
Als je een aanval hebt, verkrampen de bloedvaten in je vingers of tenen zodat ze te weinig of geen bloed meer doorlaten.
Je vingers of tenen worden daardoor eerst wit of blauw. Ze voelen daarna vaak koud en verdoofd aan en doen pijn. Als je bloed weer gaat stromen, worden je vingers of tenen rood of paars. Je krijgt dan last van tintelingen, zwelling en meer pijn. Soms heb je dezelfde klachten aan het puntje van je neus of je oren.
Hoe wordt de diagnose fenomeen van Raynaud gesteld?
Je arts stelt de diagnose op basis van de klachten die je aangeeft, het lichamelijk onderzoek en indien nodig aanvullend onderzoek.
Voor een arts is de diagnose fenomeen van Raynaud meestal vrij makkelijk te stellen. Wel zal je arts willen weten waardoor het bij jou wordt veroorzaakt. Door een andere aandoening of bijvoorbeeld door kou. Als kou de oorzaak is, is dat gemakkelijk te testen. Je arts laat je hand afkoelen en kijkt vervolgens wat er met je vingers gebeurt.
Aanvullend onderzoek
Het is ook mogelijk dat je arts nog een paar specialistische onderzoeken wil doen om de diagnose te stellen. Dat kan bijvoorbeeld een capillairmicroscopie of een bloedonderzoek zijn om te kijken of je bepaalde antistoffen in je bloed hebt. Als je arts denkt dat een andere aandoening de onderliggende oorzaak is, zal hij je daarop verder onderzoeken of als het nodig is een andere arts inschakelen.
Hoe verloopt het fenomeen van Raynaud?
Als je de primaire variant van het fenomeen van Raynaud hebt, dan is de ziekte vaak goed onder controle te houden. Sommige mensen hebben maar heel af en toe een aanval. Andere mensen met het fenomeen van Raynaud hebben vaker last en krijgen ook ernstige aanvallen. Een heel enkele keer gebeurt het dat je vingers, tenen, oren of neus gaan zweren of zwart worden. Neem contact op met je arts als dat gebeurt. Misschien is een operatie nodig.
Heb je het secundaire fenomeen van Raynaud, dan krijg je klachten door een onderliggende ziekte. Hoe het fenomeen van Raynaud bij jou verloopt is dan afhankelijk van die onderliggende ziekte.
Welke behandelingen kunnen je helpen?
Medicijnen
Bij ernstige vormen van het fenomeen van Raynaud krijg je vaak vaatverwijdende medicijnen of zalven.
Nifedipine is een voorbeeld van een veelgebruikt vaatverwijdend medicijn. Bloedverdunnende middelen helpen soms ook.
Iloprost: heb je ernstige klachten en helpen medicijnen en zalven je onvoldoende? Dan krijg je soms in het ziekenhuis een infuus met iloprost, een vaatverwijdend medicijn. Dit bevordert de bloeddoorstroming waardoor wondjes (bijvoorbeeld aan de vingers) sneller genezen.
Tips voor omgaan met Raynaud:
- Voorkom grote temperatuurschommelingen en kou. Gebruik bijvoorbeeld handschoenen en was je handen met lauw water.
- Stop met roken.
- Gebruik geen zware gereedschappen.
- Probeer voldoende te bewegen, dit bevordert de doorbloeding.
Overige behandelingen
Als je ernstige klachten hebt, helpt een zenuwblokkade (sympathectomie) soms. Dit is een operatie waarbij de zenuwen die de bloedvaten vernauwen worden uitgeschakeld. Soms verdooft een anesthesioloog de zenuwen eerst plaatselijk om te onderzoeken of de operatie het probleem zal verhelpen. Een chirurg doet de uiteindelijke chirurgische ingreep.
Behandelaars
Meestal begeleid de huisarts je. Afhankelijk van je klachten worden andere specialisten ingeschakeld. Denk aan een reumatoloog of anesthesioloog/anesthesist. Dit is een arts die verdoving geeft tijdens een operatie of pijntherapie geeft.
Aanvullende behandelingen
Er bestaan veel soorten alternatieve behandelingen. Soms merken mensen met een reumatische aandoening hiervan een positief effect. Overleg altijd eerst met je arts voordat je met een alternatieve behandeling begint omdat die bijwerkingen kan geven of een wisselwerking kan hebben met de medicijnen die je gebruikt.
Meer informatie
Heb je vragen? Stel deze aan je reumatoloog of huisarts.
Bron: reumanederland.nl